Zamanın Ötesinde Bir Hafıza: Hicri Takvim

Müslümanların kullandığı Hicri takvim, yalnızca bir zaman ölçüm sistemi değil; aynı zamanda dini ve tarihi bir hafıza görevi görüyor. Hicri takvim nedir, nasıl ortaya çıktı, hangi amaçlarla kullanılıyor ve önemi nedir?

İslam aleminin dini günlerini ve özel zamanlarını belirlemek için kullandığı Hicri takvim, Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicreti esas alınarak oluşturulan ve ayın hareketlerine göre işleyen bir takvim sistemidir. Miladi 622 yılına denk gelen bu tarihi göç, sadece bir yer değişikliğinden ibaret olmayıp, İslam toplumunun kuruluşunu simgeleyen bir dönüm noktasıdır. Bu nedenle hicret yılı, İslam takviminin başlangıcı olarak kabul edilmiştir.


Ay Takvimi Esasına Dayanıyor

Hicri takvim, ayın dünya etrafında dönüşünü esas alan bir ay takvimidir. Her ay 29 veya 30 gün sürer. 12 aydan oluşan bu takvimde bir yıl, ortalama 354 gün çeker. Bu nedenle Hicri takvim, güneş esaslı miladi takvime göre her yıl yaklaşık 10-11 gün daha kısa olur. Bu da, Ramazan, Kurban Bayramı, Muharrem ayı gibi dini zamanların, miladi takvimde her yıl geriye doğru kaymasına neden olur.

Ayrıca bazı Müslüman ülkelerde resmi takvim olarak da kullanılmaktadır. Türkiye’de miladi takvim resmi olarak kullanılsa da, dini gün ve geceler Hicri takvime göre hesaplanır.


Hicri takvimin bizim için önemi nedir?

Hicrî Takvim, Ay’ın hareketlerine göre zamanı hesaplayan Server-i Ser Efendimiz (S.A.S.)'in Medîne’i Münevvere’ye hicretini tarihin başlangıcı olarak kabul eden takvimdir. Kur'ân-ı Kerim mesajının tamamı Ay Takvimi esasına göre inmiştir. Her biri zaman mefhumuna dayalı olan İslamî kavramlar, Ay Takvimi’ne göre düzenlenmiştir. Temel ibadetlerimizden Hacc’ın ifası, orucun ne zaman başlayacağı ve biteceği, mübarek kandiller ve bayramlarımız, hangi gece veya gündüzlerin diğer gecelerden üstün olduğu veya feyiz ve bereket açısından daha önemli olduğu hep Hicrî Takvim esasına göre belirlenmiştir. Dolayısıyla Müslümanlar da hayatlarında yer teşkil eden önemli tarihleri Hicrî Takvim’e göre belirlemeli ve Hicri Takvim’e göre törenlerini düzenlemelidirler. Dualarını ve hediyeleşmelerini o günlerde arttırmalıdırlar.