Üç Aylarda Dengeli Beslenme

Mübarek üç ayların gelişiyle birlikte manevi iklim rüzgârı esmeye başladı, yalnız tenimize değil yüreklerimize de dokunuyor.

Bizler için dünyanın telaşesinden uzaklaşıp kendi iç dünyamıza yönelme fırsatı olan bu mevsimde; ibadetlere de daha fazla yer vermeye çalışıyoruz, öyle değil mi?

Peki, beslenme şeklimizin ve yemek tercihlerimizin de iç dünyamıza etki ettiğinin farkında mıyız?

Yediklerimizin bir yandan bedenimizin şekline bir yandan zihnimize, düşüncelerimize, ruh halimize, ibadete takatimize kadar tesiri bulunuyor.

 “İnsan, yediği şeydir”. Bu söz, ne yersek oyuz, aslında sindirdiğimiz ve sindiremediğimiz şeylerin bir bileşimiyiz, anlamına geliyor. Yiyecek tercihlerimizde orta yolu tutmak ve denge üzerine olmak, bizleri maddi manevi daha sağlıklı kılıyor.

Bir ibadet olarak oruç tutmak şüphesiz manevi arınma fırsatı. Yanı sıra Diyetisyen Kübra Kızıltaş, özellikle içinde bulunduğumuz mevsimde ve tüm mevsimlerde oruç tutmanın vücudumuz, sağlığımız, dengeli beslenmemiz üzerinde birçok olumlu etkiye sahip olduğunu ifade ederek AKRA için şu bilgileri paylaşıyor:

“Oruç tutunuz ki, (maddeten ve mânen) sıhhat bulasınız!” (Heysemî, 203 III, 179) hadisi şerifini ilke olarak benimsemek sağlıklı beslenmenin temel güzergâhlarından. Oruç bir bütün olarak tüm faydaları da içinde barındırmakta. Oruç vücudu disipline etmekle kalmıyor; toksinlerden arındırıyor, sindirim ve boşaltım yüklerini de hafifletiyor.

Bu çerçevede, sağlıklı ve dengeli beslenme bağlamında, oruç odağında yapılması gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz:

1.  23.00-04.00 saatleri arasında uyumak

Bu saatler, uykuda kalınması hedeflenen saatler olarak yemeğe yaklaşımı da olumlu etkiler. Uykuya geç saatlerde geçişin ve uyku yetersizliğinin, şekerli ve unlu gıdalar gibi basit karbonhidratlara eğilimi yükselttiği çalışmalarla sabittir. Söz konusu basit karbonhidratlarsa çabuk sindirilerek kısa süreli tokluk hissi veren, çabuk acıkmamızda pay sahibi olan gıdalardır.

2. İki öğün beslenmek

Öğün sayısını ikiye indirmek, Ramazan beslenmesine hazırlık olabilir, fazla yemekten ve yemekle meşguliyetten bizleri alıkoyar. Sabah ve akşam olmak üzere iki öğün yemenin Peygamber Efendimiz (SAS)’in adeti olduğunu da hatırda tutalım

Tıbbı Nebevi kaynaklarında geçtiği üzere büyük âlim İbn-i Sina, “Yiyin, için, fakat israf etmeyin. Çünkü Allah israf edenleri sevmez.” (Araf-31) ayetini şu şekilde tefsir etmektedir: “İlm-i tıbbı iki satırla topluyorum. Sözün güzelliği kısalığındadır. Yediğin vakit, az ye, yedikten sonra, dört beş saat kadar daha yeme. Şifa hazımdadır. Yani kolayca hazmedeceğin miktarı ye. Nefse ve mideye en ağır ve yorucu hal, taam taam üstüne (yemek yemek üstüne) yemektir.”

3. Abur cubur satın almamak

İftar sahur arasında yeme alışkanlığını azaltmanın ilk adımı, market alışverişi yaparken abur-cubur diye nitelendirilen hazır paket gıdaları eve almamaktır. Elimizin altında sağlığa faydalı atıştırmalıklar bulunduğunda tabi olarak bunları tercih edebiliriz.

4.Haftalık iftar planı yapmak

Haftalık bir düzen içerisinde iftar menüleri planlamak hem israfı önler, hem dengeli bir beslenmeye yardımcı olur. Peygamber Efendimiz SAS vücudun dirençsiz kalmaması için özellikle akşam yemeğinin ihmal edilmemesini tavsiye buyurur (İbn Mâce, Et’ıme, 54), dinç ve dayanıklı olmak için gereken gıdaların alınmasına işaret ederdi.

Yumurta ve et gibi hayvansal proteinler, kaliteli protein kaynakları; aynı zamanda çabuk sindirilmeyerek uzun süre tokluk hissi veren gıdalardır. Zor sindirilen bu gıdaların farklı çeşitlerini aynı öğünde tüketmemeye gayret göstermeli. Kırmızı et, tavuk ve balık haftanın farklı günlerinde yenebilir. Et içeren menüler mevsim salata yahut zeytinyağlı sebze yemekleri ile desteklenerek yararlılığı artırılabilir. Haftanın birkaç gününü etsiz olarak planlamak birçok açıdan sıhhate katkıda bulunur. Bu günlerde çorba, sebze yemeği ve yoğurt gibi birbirini tamamlayan besinler planlanabilir. Sahur yemeğini kahvaltı tarzında; mesela yumurta, peynir, zeytin, meyve ve taze kuruyemiş ile hazırlamak daha hafif ve dengeli olacaktır. Yoğurda meyve ve kuruyemişin eşlik ettiği pratik bir menü ise ikincil sahur seçeneği olabilir.

5. İftarı aheste yapmak

Uzun süre açlığın sonunda yenen iftar yemeğinde ara sıra çatal-kaşığı elden bırakarak yavaş yavaş yemeye çalışmak oldukça önem arz ediyor. Lokmalarımızı iyice çiğneyelim ki sindirim ağızda başlıyor. Bu şekilde yediğimiz lokmanın farkına vararak şükür ve tefekkür içinde ağır ağır yemek kan şekerinin hızla yükselmesini önlediği gibi sindirimi de kolaylaştırıyor. İftarda hurma yahut zeytin yedikten ve su yahut çorba içtikten sonra ana yemeğe geçmeden akşam namazı kılmak da hakeza aynı etkiyi sağlayabilir.

6. Suyu yudum yudum geniş aralıklarla içmek

İftar anında fazla miktarda ve birden ya da az yudumda su içmek, hızla yemek, iyice çiğnememek iftar sonrasında şişkinliğe sebep olur. Bu sebeple suyu iftar-sahur arasına yayarak az az sık sık doyacak miktarda içebiliriz. Hızlı ve çok miktarda tüketilen su, suyun vücudumuzdan hızlıca idrarla çıkışına sebep olur. Az az sık sık kişinin suya doyacağı miktarda tüketmek susuzluğu giderir. Gün içerisinde de susamayı büyük oranda önler. Hakeza Peygamber Efendimiz SAS de suyu yudum yudum üç nefeste içmeyi tavsiye buyurmuş ve bunun sağlığa daha uygun olduğunu ve susuzluğu teskin ettiğini belirtmiştir. (Müslim, Tahâret, 65; Eşribe, 121)

7. İftar sonrası bazı bitki çayları içmek

İftarın ardından bir iki saat sonra kekik, nane, rezene, papatya, zencefil, tarçın, karanfil gibi çaylar hazmı ve sindirimi kolaylaştırır. Siyah çay, yeşil çay ve kahve ise böbreklerden su atımını artırır. Ayrıca içerdiği kafeinin etkisiyle uykuyu da kaçırabilir. Dolayısıyla oruçlu geçirilen günlerde tercih edilmeyebilir.

8. Hareketi ihmal etmemek

Tüm bunların yanı sıra oruçlu geçirdiğimiz günlerde rehavete kapılıp hareketten gelen bereketi de gözden kaçırmak istemeyiz. İftar öncesi yahut yemekten iki saat sonra orta tempolu yürüyüş gibi çeşitli egzersizlere yer vermek yediklerimizin sindirimini kolaylaştıracağı gibi zindelik de kazandırır.

Peygamber Efendimiz SAS’in bu mevsime özel şu duası ile bitirelim:

“Allâhʼım! Receb ve Şâban’ı bize mübârek eyle! Bizi Ramazan’a kavuştur.” (Ahmed b Hanbel, I, 259)”